समाज कल्याण विभाग
विभागीयविषयी माहिती
राज्यातील दुर्बल घटकांची विशेष काळजी पुर्वक शैक्षणिक व आर्थिक हित संवर्धन करण्यासाठी तसेच सामाजिक अन्याय यापासून त्याचे संरक्षण करण्याच्या उदात्त हेतूने महाराष्ट्र शासनाने समाज कल्याण विभागाची निर्मिती केली.
या विभागाद्वारे तळागाळातील गावपातळी पर्यतच्या अनुसूचित जाती-जमाती, भटक्या जमाती, विशेष मागास प्रवर्ग, इतर मागासवर्ग, अपंग व दुर्बल इ. घटकांना शैक्षणिक, आर्थिक, सामाजिक, वैयक्तिक व कौटुंबिक लाभाच्या योजनांचा लाभ घेता यावा जेणेकरून त्याचे जीवनमान उंचविता येईल व त्यांना सर्व सोयी-सुविधांचा लाभ घेता येईल. यासाठी समाज कल्याण विभाग सतत प्रयत्नशील आहे.
थोडक्यात, समाजातील मागासवर्गीय घटकांचा विकास करणे हेच समाज कल्याण विभागाचे उद्दिष्टे आहे.
परिचय
सामाजिक कल्याण विभाग, जिल्हा परिषद, सांगली हा महाराष्ट्र राज्यातील सामाजिक कल्याण क्षेत्रातील विविध योजना आणि कार्यक्रमांची अंमलबजावणी करणारा एक महत्त्वाचा विभाग आहे. हा विभाग सामाजिक न्याय, महिला आणि बाल विकास, दिव्यांग व्यक्तींचे कल्याण, वृद्ध आणि निराश्रितांचे संरक्षण, आदिवासी विकास इत्यादी क्षेत्रांमध्ये काम करतो.
दृष्टीकोन आणि उद्दीष्टे
या विभागाद्वारे तळागाळातील गावपातळी पर्यतच्या अनुसूचित जाती-जमाती, भटक्या जमाती, विशेष मागास प्रवर्ग, इतर मागासवर्ग, अपंग व दुर्बल इ. घटकांना शैक्षणिक, आर्थिक, सामाजिक, वैयक्तिक व कौटुंबिक लाभाच्या योजनांचा लाभ घेता यावा जेणेकरून त्याचे जीवनमान उंचविता येईल व त्यांना सर्व सोयी-सुविधांचा लाभ घेता येईल. यासाठी समाज कल्याण विभाग सतत प्रयत्नशील आहे.
थोडक्यात, समाजातील मागासवर्गीय घटकांचा विकास करणे हेच समाज कल्याण विभागाचे उद्दिष्टे आहे.
उद्दीष्टे आणि कार्ये
सामाजिक कल्याण विभाग, जिल्हा परिषद हा महाराष्ट्र राज्यातील सामाजिक कल्याण क्षेत्रातील विविध योजना आणि कार्यक्रमांची अंमलबजावणी करणारा एक महत्त्वाचा विभाग आहे. या विभागाची मुख्य उद्दिष्टे आणि कार्ये खालीलप्रमाणे आहे:
विभागाची उद्दिष्टे:
- सामाजिक न्याय: दलित, आदिवासी, मागासवर्गीय, विकलांग आणि इतर विशेष गटांसाठी सामाजिक न्याय सुनिश्चित करणे.
- समाजातील दुर्बल घटकांचे कल्याण: महिला, मुले, वृद्ध, निराधार आणि दिव्यांग व्यक्तींचे संरक्षण आणि विकास.
- सामाजिक समावेशन: सर्व समाजघटकांना मुख्य प्रवाहात आणणे आणि त्यांना समान संधी उपलब्ध करून देणे.
- आर्थिक सक्षमीकरण: गरजूंना स्वावलंबी बनवण्यासाठी कौशल्य विकास, रोजगार आणि उद्योजकता योजना राबविणे.
- शिक्षण आणि आरोग्य: मागासवर्गीय आणि दुर्बल घटकांसाठी शिक्षण आणि आरोग्य सुविधांचा विकास.
विभागाची प्रमुख कार्ये:
- योजनांची अंमलबजावणी: राज्य आणि केंद्र सरकारच्या सामाजिक कल्याण योजनांचा जिल्हा स्तरावर अंमलबजावणी.
- दिव्यांग व्यक्तींचे कल्याण: दिव्यांग व्यक्तींसाठी शिक्षण, रोजगार, पुनर्वसन आणि आर्थिक सहाय्य योजना, दिव्यांग व्यक्तींसाठी साधने आणि उपकरणे पुरवणे.
- वृद्ध आणि निराधारांचे संरक्षण: वृद्धाश्रम आणि निराधार आश्रम यांचे संचालन. वृद्ध आणि निराधार व्यक्तींसाठी पेन्शन योजना.
- जनजागृती आणि प्रशिक्षण: समाजातील विविध घटकांमध्ये जनजागृती करणे. कर्मचाऱ्यांसाठी प्रशिक्षण कार्यक्रम आयोजित करणे.
- अहवाल आणि निरीक्षण: योजनांच्या अंमलबजावणीचा अहवाल तयार करणे. योजनांच्या प्रगतीचे निरीक्षण आणि मूल्यमापन.